Het valt mij op dat de verschillen in prestaties bij zorginstellingen steeds groter worden, specifiek op het gebied van het financiële resultaat. Ik hoor u denken: “Maar draait het in de zorg niet om de kwaliteit in plaats van het geld?” Dat zullen velen met u eens zijn, maar voldoende geld blijft een belangrijke randvoorwaarde voor het verlenen van kwalitatief goede zorg.

Zorgvastgoed is de kurk

Deze prestatieverschillen zijn het resultaat van diverse factoren, waarvan opvallend genoeg het zorgvastgoed een belangrijk onderdeel is. Op zorg wordt vrijwel nooit resultaat behaald maar het zorgvastgoed is de kurk. Hoe ouder het vastgoed, hoe steviger deze kurk. Echter, in deze contradictie schuilt juist ook gevaar. Zeker wanneer de zorgorganisatie leunt op het vastgoedresultaat en eraan ‘verslaafd’ raakt.

Die verslaving wordt pas echt problematisch als er nieuwbouw gepland wordt (dat kan niet uitgesteld blijven worden). Zijn er op dat moment wel voldoende eigen middelen beschikbaar? Een bank financiert immers niet het gehele investeringsbedrag. Naast harde munten moeten ook de hogere kapitaalslasten resultaat-technisch worden opgehoest. Dit kan ervoor zorgen dat het resultaat nog verder onder druk komt te staan.

Er valt me nog iets op. Namelijk ondanks alles worden de begrotingen voor 2024 dicht gerekend. Is dit reëel? De belangrijkste oplossing wordt gevonden in bezuinigingen op personeelskosten, begrijpelijk gezien het grote aandeel in de totale kosten. Echter, zijn de beoogde ‘besparingen’ op personeelsniveau wel haalbaar? Dit gezien de krapte op de arbeidsmarkt, hoge inflatie en loonkosten, het relatief hoge ziekteverzuim en de moeilijk in hand te houden PNIL-kosten. Pas na Q2 zullen we waarschijnlijk de effecten hiervan zien.

Ik realiseer me dat ik tot nu toe geen vrolijk beeld schets. En het wordt er niet rooskleuriger op nu blijkt dat veel zorginstellingen 2023 hebben afgesloten met een negatief resultaat. Worden de bankconvenanten dan wel gehaald? Eerste overtredingen kunnen wellicht nog met een waiver worden afgedaan, maar er wordt verwacht dat het convenant dit jaar wel wordt behaald. Op basis van de begrotingen zal dat ook wel lukken, maar de vraagt blijft hoe realistisch de begrotingen zijn?

Aanbevelingen voor korte en lange termijn

Ik pretendeer niet de ultieme oplossing te hebben, maar een grondig inzicht is cruciaal. Ken de gemaakte afspraken met financiers en breng ze vroegtijdig in beeld. Bij dreigende problemen, ga het gesprek aan met de bank, vaak toch al een voorwaarde in financiële contracten. Deze handvatten zijn slechts voor de korte termijn. Voor de langere termijn is het zinvol om een financieel beleid te ontwikkelen waarmee in de toekomst afgewogen beslissingen kunnen worden genomen. Want we zijn het er allemaal over eens dat enorme uitdagingen in het verschiet liggen in de zorgsector.

Ynso Bart van der Meer