De economische groei in Europa is zorgwekkend traag. Dit zag ik terug in het adviesrapport The Future of European Competitiveness van Mario Draghi, voormalig president van de Europese Centrale Bank en volgens de Europese Commissie een van Europa’s grote economische geesten. Volgens dit rapport bloeien China en de Verenigde Staten op het gebied van technologie en innovatie, terwijl Europa achterblijft. De oorzaken van deze achterstand weerspiegelen typische eigenschappen van de Europese Unie: voorzichtig, besluiteloos, complex en zuinig. Het gevolg? Europa is afhankelijker geworden van andere grootmachten. Een gevaarlijke ontwikkeling gezien de harde industriepolitiek die zowel China als de VS op dit moment voeren.

 

Van pragmatisme naar bureaucratisch

Toch heeft de EU niet altijd dezelfde identiteit gehad. Net zoals een kind opgroeit en de wereld leert ontdekken met vallen en opstaan, begon het EU-project met een pragmatische insteek, visionair beeld en een vernieuwingsvermogen. Dit leidde tot de eenheidsmarkt, die handelsbarrières wegnam. Maar naarmate de EU volwassener werd, nam zij een identiteit aan die innovatie remt en afhankelijkheid bevordert. Daadkrachtig pragmatisme maakte plaats voor bureaucratie, complexiteit en besluiteloosheid, terwijl nationale belangen vaak boven Europese doelen worden gesteld. Neem bijvoorbeeld Horizon Europe, het grootste Europese innovatieprogramma dat door bureaucratische processen en politieke belangen niet tot zijn volle potentie komt. Daarnaast wordt het bijbehorende Pathfinder-programma, bedoeld om nieuwe technologieën te ondersteunen, geleid door EU-ambtenaren in plaats van innovatie-experts. In de VS en China zien we daarentegen hoe durfkapitaal en strategische keuzes bedrijven als Google en BYD groot hebben gemaakt. Terwijl ik dit lees, vraag ik me af: wat houdt Europa tegen om door te pakken?

 

Tijd voor zelfstandigheid

Het kind Europa is inmiddels volwassen geworden, maar volwassen zijn betekent niet automatisch zelfstandigheid. De EU doet mij dan ook denken aan die ene vriend die maar niet het ouderlijk huis wil verlaten. Nu is echter het moment om de afhankelijkheid achter zich te laten en op eigen benen te leren staan. Wat als Trump, die in 2025 terugkeert, een handelsoorlog ontketent? Moet Europa onderhandelen door meer producten uit de VS te kopen, zoals ECB-president Christine Lagarde suggereert, of kiezen we voor vergeldingsmaatregelen die directe gevolgen hebben, maar de onafhankelijkheid van Europa bevorderen? Deze vraagstukken vereisen een strategische visie die verder reikt dan kortetermijnoplossingen.

Europa moet haar potentieel benutten, bijvoorbeeld door Zuid-Europa te positioneren als broedplaats voor duurzame energie. Spanje en Portugal hebben goede voorwaarden voor grootschalige zonne-energieproductie, terwijl Frankrijk en Duitsland hun infrastructuur kunnen inzetten om deze energie door Europa te verspreiden. Nederland kan hierbij een sleutelrol vervullen als logistiek knooppunt dankzij zijn strategische havens. Daarnaast biedt een gezamenlijke Europese kapitaalmarkt mogelijkheden om investeringen te stimuleren, onder andere via Eurobonds waarmee lidstaten gezamenlijk schulden kunnen uitgeven. Hoewel dit politiek gevoelig ligt vanwege de harmonisatie van rentetarieven binnen de eurozone, bevordert het de financiële integratie en vermindert het de afhankelijkheid van Amerikaanse fondsen. Met deze stappen kan de EU bijvoorbeeld haar comparatieve voordelen versterken ten opzichte van China en de VS op het gebied van groene technologie.

 

Een volwassen Europa

Het rapport van Draghi schetst geen somber toekomstbeeld, maar vormt een duidelijke oproep tot actie: Europa moet op eigen benen gaan staan. Het brengt me terug naar het moment dat ik zelf uit huis ging: je eigen plek, je eigen verantwoordelijkheid, en vooral je eigen vrijheid. Europa verdient die vrijheid ook. Niet als volwassene die aan het handje moet worden genomen, maar als krachtig zelfstandig werelddeel. Het is tijd om volwassen te worden!

 

Ruud Fransen

 

 

Reageren op dit bericht? Stuur ons een bericht onder vermelding van ‘Marktperspectief’.